R.Radivojac“O primeni oksalne kiseline“
HONEYBEEKEEPINGMAGAZINE Medpčelarskimagazin/početna Kontakt Košnice Ivanić MEDPCELARSKIMAGAZIN.MVBYTE.COM PRIJATELJI SAJTA Pritisni i saznaj više Pritisni i saznaj više Pritisni i saznaj više Rajko Radivojac O primeni oksalne kiseline PRIMJENA OKSALNE KISELINE ZA UNIŠTAVANJE VAROE U kasnu jesen, kad potpuno nestane pčelinjeg legla, pravo je vrijeme za tretman varoe oksalnom kiselinom metodom nakapavanja.Pise R.Radivojac Sva varoa se nalazi na pčelama i dostupna je dejstvu oksalne kiseline. Mehanizam kojim oksalna kiselina djeluje na varou nije još uvjek potpuno razjašnjen. Smatra se da šećereni rastvor oksalne kiseline oštećuje tkiva sistema za varenje varoe, tako da ona ne može da se hrani i zato umire od gladi. Za pčelare praktičare važno je samo da oksalna kiselina ubija varou u visokom procentu (do 99 %) ako se primjeni pravilno i u pravo vrijeme. Upotreba oksalne kiseline je dozvoljena u organskoj proizvodnji meda po propisima Savjeta Evropske Unije br. 1804/1999 ali je koriste i pčelari koji se bave klasičnom proizvodnjom. Inače, oksalnu kiselinu je otkrio Scheele, 1776. god. Ona se prirodno nalazi u velikom broju biljaka i njihovim plodovima. Nalazi se prirodno i u ljudskom organizmu i u medu. U SSSR-u je uvedena u široku primjenu u pčelarstvo početkom osamdesetih godina prošlog vijeka, a u zemljama EU masovnija primjena je počela 1995. god. Glavna veterinarska uprava SSSR-a je 1983. god. je donijela upustvo o suzbijanju varoe sa 2 % rastvorom oksalne kiseline. Većina pčelarskih instituta EU je nakon temeljitih ispitivanja preporučila koncentraciju od 2 – 3 %. Centar za istraživanje u pčelarstvu, Bern, Švajcarska, izdao je preporuku za korištenje oksalne kiseline za centralnu Evropu (Pčelar 09/04) koja kaže da se rastvor pravi mješanjem 35 g dihidrata oksalne kiseline i 1 litra šećernog sirupa 1:1. Količina rastvora po ulici pčela je 5-6 ml ili 30ml za malo društvo, 40 ml za društvo srednje veličine i 50 ml za veliko društvo. Tretman se provodi u jesen kada nema pčelijeg legla (novembar-decembar) na temperaturi od 0 do 4º C. Na 37 Kongresu Apimondije u Durbanu Roberto Piro iz Italije je iznio rezultate istraživanja o načinu čuvanja rastvora oksalne kiseline. Istraživanjem je došao do zaključka je da je najbolje upotrijebiti svjež rastvor oksalne kiseline, a ako ga već moramo čuvati to treba činiti na 4ºC i to samo kraće vrijeme. U našem pčelarstvu se najviše koristi metod koji je preporučio Centar za istraživanje u pčelartvu iz Berna, jer je praksa pokazala da najviše odgovara našim uslovima pčelarenja. U kristalnom dihidratnom obliku samo je 71,4% čista kiselina, a ostalo je voda, tako da 35g dihidrata oksalne kiseline pomješano sa 1 litrom šećernog sirupa daje koncentraciju od oko 2,5% kiseline. Naši pčelari najčešće griješe upotrebom rastvora veće koncentracije i primjenom veće doze po ulici pčela. Srednje ulice imaju više pčela, a krajnje mnogo manje, pa oksalnu kiselinu treba nakapati tako da srednje ulice dobiju više od 5ml rastvora, a bočne manje shodno njihovoj brojnosti. U našem pčelarstvu se upotreba oksalne kiseline preporučuje kao idealno rješenje. Pčelari koji je koriste smatraju se naprednim. Oni pčelari koji je ne koriste smatraju se nazadnim i lošim pčelarima. Ali, da li je baš tako? Da bi našli odgovor na ovo pitanje moramo iznijeti i loše strane upotrebe oksalne kiseline što je predmet istraživanja ozbiljnih pčelarskih istraživačkih instituta u svijetu. Najprije da vidimo kako oksalna kiselina djeluje na organizam čovjeka. Povećana količina oksalne kiseline u organizmu čovjeka djeluje otrovno. Ona reaguje sa kalcijem, kalijem, željezom i magnezijumom pri čemu nastaju nerastvorljive soli, oksalati. Povećan sadržaj oksalata u organizmu iritira digestivni sistem, može prouzrokovati oboljenje bubrega i kamenac, kao i reumatski artritis. Ekstremno visoke doze mogu biti fatalne po čovjeka. Budimo iskreni i recimo da je zanemarljiv broj pčelara koji koriste adekvatnu zaštitu prilikom rada sa oksalnom kiselinom. Mnogi, koje poznajem, ne koriste čak ni rukavice, a o zaštitnoj maski da i ne govorimo. Dalje, moramo se zapitati šta se dešava sa reziduama oksalne kiseline u saću i pčelinjim proizvodima. Istraživanja su pokazala da nivo rezidua oksalne kiseline u pčelinjim proizvodima nije veliki, pa se smatra da nije potrebno određivati njihov maksimalno dozvoljeni limit. U ove rezultate istraživanja ne treba sumnjati, ali se moramo zapitati šta se dešava kad rezidue oksalne kiseline reaguju sa reziduama drugih hemikalija koje se nalaze u saću i medu? Kakva nova jedinjenja nastaju i kako ona utiču na pčelinju zajednicu ili čovjeka? Malo je poznato da je još 1985. god. Kurmanalijev u SSSR-u dokazao da je primjena oksalne kiseline štetna kod odgajivanja matica. U odnosu na kontrolnu grupu i tri grupe gdje su korišteni drugi akaricidi iz grupe gdje je korištena oksalna kiselina izvedeno je 28,1% matica manje. Od 41 izvedene matice 3 matice su bile defektne, a 14 sitne i male. Slična istraživanja su radili Tanaka i Hartfelder, 2004.i Slessor 2005. (American Bee Journal, 6/08) i došli do zaključka da oksalna kiselina ima negativan uticaj na odgajivanje i kvalitet matica. Dodajmo još da je primjena oksalne kiseline metodom prskanja u Rusiji napuštena zbog velikog rizika za pčelara i uništavanja zaliha polena (Pčelar 12/06). Svi znamo da oksalna kiselina skraćuje život pčelama, da slaba društva ne smijemo tretirati, a da se jedna generacija pčela smije tretirati samo jednom. Ako maticu ne mijenjamo svake godine pitanje je kako ona podnosi ponovljeni tretman. Dobro bi bilo da počnemo učiti na tuđim iskustvima. Ne bi trebali ništa slijepo prihvatati, ali ni odbacivati. Moramo naučiti sagledavati stvari u cjelini i kritički se odnositi prema svemu što nam se nudi. Ovdje se postavlja logično pitanje, šta je alternativa oksalnoj kiselini? Dok nauka ne da svoj odgovor moraćemo je koristiti, ali uz sve mjere lične zaštite i poštujući doslovno pravila upotrebe. Na kraju, valjda je svima jasno, da su napredni pčelari oni kojima pčele ostanu žive, a koji proizvedu sigurne i higijenski ispravne pčelinje proizvode, bez obzira da li koriste oksalnu kiselinu ili ne. Nazadni su, a može se reći i opasni, oni pčelari kojima svake godine umiru pčele. Oni svoje „znanje“ nastoje prenijeti i nametnuti drugim pčelarima, a za mrtve pčele je uvijek kriv neko drugi. CCD je savršen alibi za neznalice. Hvala Rajko za ovaj originalni tekst.
